Bitcoin hayatımıza girdiğinden beri Web3 terimini sıkça duyuyoruz. Kripto para ile ilgilenen büyük şirketler ve devletler, Web3 teknolojisini daha da geliştirmek için değerli yatırımlarda bulunuyorlar. Hatta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Özellikle Web3 ve Metaverse üzere alanlarda Amerikalı ya da Çinli dev firmalara karşı kendi kendimize yetecek teknolojiyi üretebilmeliyiz” açıklamasını yaptı. Macron Web3 yarışında Avrupalıların geri kalmaması gerektiğini söylemişti.
Peki Web3 ne demek? Web3, internet üzerindeki dokümanlara, uygulamalara ve multimedyaya erişim sağlayan kullanıcı orta ünitesi ‘world wide web’in yeni jenerasyonuna kısaca verilen isim. World Wide Web Türkçe’de ‘dünya çapında ağ’ manasına gelmekte. İnternet siteleri adreslerinin başında bulunan www harfleri world wide web sözlerinin kısaltması. Kısaca Web3, internet sayfalarının tamamını oluşturan word wide web’in yeni kuşağı olarak tanımlanabiliyor.
Web1’den Web3’e…
Web3’yi daha düzgün anlamak için internetin gelişimine de göz atmak gerekiyor. Web1, internetin 1990 ile 2004 yılı ortasındaki devrine deniliyordu. İnternet, o periyot yalnızca okunabilen sayfalardan oluşuyordu. İnternet sitelerine giren bir kullanıcı, burada bulunan bilgiyi yalnızca okuyabiliyordu. Sayfalara müdahalede bulunamıyordu.
Facebook, Web2 ile ortaya çıkmış en kıymetli sitelerden.İnternetin Web2’ye geçmesiyle ise artık kullanıcılar internet sayfalarına beğeni ve yorum üzere ögelerle müdahale edebiliyordu. Ayrıyeten kendi içerik yahut görüntülerini da yükleyebilmeye başlamıştı. Örneğin Facebook üzere internet sitelerinde paylaşılan gönderiler, diğerlerine yapılan yorumlar, beğeniler ve yüklenen fotoğraflar buna örnek gösterilebilir. Ayrıyeten Youtube üzere sitelere kullanıcıların kendi görüntülerini yükleyebilmesi ve bunun yaygınlaşması da Web2 sayesinde oldu.
Web3 ile internet sayfaları ile etkileşim özelliği motamot korunurken, kripto para üniteleri ve blokzincir teknolojisi ile içeriklere sahip olabilme özelliği de geldi. Örneğin blokzincir üzerinden kripto para madenciliği yapılabilmesi, bu paraların kayıt altına alınabilmesi, saklanabilmesi ve ticaretinin yapılabilmesi şimdi emekleme kademesinde olan Web3 sayesinde gerçekleşiyor. Günümüzde 23 bine yakın dijital coin olduğu iddia ediliyor. En bedelli kripto para olarak bilinen Bitcoin ise 30 bin doların çabucak altında süreç görüyor. Bitcoin’in pazar büyüklüğü ise 566 milyar doları aşmış vaziyette.
İçeriklerin dijital tapu kayıtları oluşturulması için blokzincir tabanlı Web3 teknolojisinden yararlanılıyor. Oluşturulan fotoğraf, görüntü, ses hatta tweet üzere içerikler blokzincir defterine kaydedilerek NFT (Nitelikli Fikri Tapu) ismi verilen dijital mülkler haline getirilebiliyor. Örneğin hayli meşhur bir NFT koleksiyonu olan Bored App Yatch Club’ın bir modülü 3.4 milyon dolara alıcı buldu. Twitter’in kurucusu Jack Dorsey de attığı birinci tweeti NFT olarak 2.9 milyon dolara satmıştı. 2022’de adeta patlama yaşayan NFT kesimi 41 milyar dolar piyasa büyüklüğüne ulaşmıştı.
Web3 dünyasında Bored Ape Yatch Club koleksiyonu en çok satan NFT’ler arasındaGüvenlik şeffaflık…
Günümüzde Web2’nin dev internet siteleri petabaytlarca müşteri verisini toplayıp merkezileştirerek ve sayısız yoldan paraya dönüştürerek süratle büyüdü. Web2 şirketleri görünüşte fiyatsız lakin topladıkları kullanıcı bilgileri ile büyük paralar kazanıyorlar. Şirketler, reklam verenlerin gayeli pazarlama kampanyaları oluşturması için bu çeşit dataları kullanıp milyarlarca dolarlık reklam geliri elde ediyor. Ayrıca bilgiyi elinde tutan Web2 şirketleri, istemedikleri gönderiyiciyi ya da kullanıcıyı kısıtlayabiliyorlar.
Web3 teknolojisi, rastgele bir değişiklik yahut güncelleme için çoğunluk mutabakatı gerektiren merkezi olmayan veritabanları üzerine konseyi. Web3’te web uygulamaları, bağlı düğümlerden oluşan eşler ortası (P2P) bir ağ üzerinden dağıtılıyor. Merkezi bir otorite yahut denetleyici olmayan Web3’te datalar her vakit görülebiliyor ve bilgiler ağdan fikir birliği olmadan silinip değiştirilemiyor. Alınan her karar paydaşların fikrine danışılarak alınıyor. Bu durum kullanıcılara şahsî dataları üzerinde daha büyük bir denetim alanı sağlıyor. Ayrıyeten Web3’ün merkezi olmayan tabiatı nedeniyle dataları kısıtlayacak rastgele bir otorite de bulunmuyor. Bu da Web3’e büyük bir şeffaflık sağlamakta.
Kaynaklar: Forbes, Harward Business, Tech Target
