Taiko, teknik ve temel unsurlarını korurken Ethereum’u ölçeklendirmek için büsbütün Ethereum muadili bir ZK-Rollup olmayı hedefleyen bir protokoldür. Büsbütün ademi merkeziyetçi olmayı hedefleyen bu protokol, yüksek ağ suratları ve ölçeklenebilirlik elde etmek için sıfır bilgi ispatları kullanır.
Taiko Nedir?
Taiko, Sıfır Bilgili Ethereum Sanal Makinesi (ZK-EVM) kullanan merkezi olmayan bir Katman 2 blokzinciri protokolüdür . En Ethereum muadili ve genel hedefli Zero Knowledge Rollup (ZK-Rollup) olacak biçimde tasarlanmıştır.
Taiko’nun temel emeli, merkezi olmayan uygulamalar (dApp’ler) geliştiricileri ve kullanıcıları için ölçeklenebilir ve verimli bir platform sağlayarak, mevcut dApp’lerinde rastgele bir değişiklik yapmak zorunda kalmadan Ethereum Layer 1’in (L1) gücünden yararlanmalarına imkan sağlamaktır.
Taiko’nun CEO’su Daniel Wang, protokol hakkında şu tabirleri kaydetmiştir:
“Ethereum’un orjinal platforma olabildiğince benzeri bir ölçeklendirme tahliline muhtaçlık duyduğunu anladığım an, ekosistemin uzun vadeli sürdürülebilirliğini ve büyümesini düşündüğüm vakitti. Uyumluluk ve ademi merkeziyetçiliğin, daima başarıyı sağlamak için çok değerli ögeler olduğunu fark ettim. Ethereum’un geleceği için yol gösterici bir unsur olarak “bir sefer geliştir, her yerde konuşlandır” kavramına muhakkak inanıyorum.”
ZK Rollups Nedir?
ZK Rollups, zincir dışı süreçleri yürüterek, toplayarak ve kanıtlayarak, bilgi kullanılabilirliği ile geçerlilik ispatı doğrulaması için Ethereum’a güvenerek hesaplamayı ölçeklendirir.
Şu anda üretimde olan ZK Rollups’larının en büyük dezavantajı, EVM’nin genelleştirilmiş hesaplamasını tam olarak destekleyememeleri, bunun yerine çoğunlukla uygulamaya özel olmalarıdır. Bu, mevcut Ethereum L1 akıllı kontratları ve dApp’ler ile uyumluluğu bozar ve dahası, tıpkı tür şekillendirilebilir, etkileyici tecrübeler sunan yenilerinin oluşturulmasını zorlaştırır.
ZK Rollups ile Yüksek Sürat ve Ölçeklenebilirlik
Taiko, süreç hacmini artırmak ve fiyatları azaltmak için ZK-Rollup teknolojisini kullanır. ZK toplamaları, süreçleri doğrulamak için kriptografik ispatlar kullanır, bu da onları klasik optimist Rollups’lara kıyasla daha verimli ve inançlı hale getirir.
Daha yüksek suratın yanı sıra ZK Rollups, Taiko’nun tüm L2 transferlerinin durumunu en az bilgiyle koruyarak, blok doğrulamayı ve L1’e bilgi transferini kolaylaştırarak daha düzgün ölçeklenmesine imkan tanır. Bu, Taiko’nun artan sayıda kullanıcıyı ve süreci barındırabileceği manasına gelir ve ölçeklenebilir bir blokzinciri arayan geliştiriciler ve kullanıcılar için onu cazibeli bir seçenek haline getirir.
Taiko Nasıl Çalışır?
Taiko protokolü büsbütün açık kaynaklıdır. Orjinal GPL lisansını koruyan, asgarî seviyede değiştirilmiş geth çatalı dışında, öncelikle müsaade veren MIT lisansını kullanır. Proje, tümü sınırsız iştirake açık olan protokol akıllı mukaveleleri, L2 düğüm yazılımı ve ZK-EVM devrelerini içermektedir.
MIT ve GPL lisansları ortasındaki temel fark, geliştiriciler üzerindeki kısıtlama seviyesidir. MIT, sırf telif hakkının ve müsaade bildiriminin saklanmasını gerektirerek daha fazla özgürlüğe müsaade verirken GPL, tüm projeyi GPL lisansı altında dönüştürmek üzere daha katı kurallar uygular.
Taiko, uyumluluğa ve kolaylığa öncelik vermek için MIT lisansını seçmiştir, bu da diğerlerinin kod tabanlarını kullanmasını kolaylaştırır ve işbirliği fırsatlarını artırır. GPL ek kullanıcı müdafaası sağlayabilse de, Taiko kapsayıcılık ve erişilebilirliğe bedel verir, şeffaflığı müdafaaya ve kullanıcı özgürlüğünü sağlamaya çalışır.
