Kripto para üniteleri hakkında konuşulduğunda, sorun önünde sonunda “fiyat oynaklığına” gelir. Fiyat hareketleri, kripto para ünitelerinin öne çıkan bu özelliğinden ziyadesiyle etkileniyor.
Bununla birlikte “enflasyon riskine karşı korunma” konusu açıldığında, yatırımcıların birikimlerini prestiji (fiat) para üniteleri yerine Bitcoin ve öteki kripto paralara aktarmaları telkin ediliyor. Söylentilerin hiçbirine kendimizi kaptırmadan, hem fiyat oynaklığı hem de enflasyon konusunda antitez vazifesi gören yeni bir fırsatı gelin birlikte keşfedelim. Bunun için, stablecoin olgusunu anlamamız gerekiyor.
Stablecoin nedir?
Basitçe söylemek gerekirse stablecoin, piyasa pahası muhakkak bir prestiji paraya sabitlenmiş kripto para kategorisidir. Örneğin Tether (USDT) stablecoin, ABD dolarına sabitlenmiştir. Yani 1 USDT (Tether) her vakit 1 dolar kıymetindedir. 1 Tether’in yahut rastgele öteki bir stablecoin’in kıymeti, sürekli sabitlendikleri prestiji para ünitesi ile tıpkı düzeyde kalır.
Stablecoin projeleri bu kıymet istikrarını, desteklenen para ünitesini rezervlerinde teminat olarak saklamak suretiyle sağlar. Rezervde saklanan bu prestiji para üniteleri, farklı bir kripto para yahut emtia halinde de olabilir. Gelişmekte olan bir öbür stablecoin çeşidi ise, rezervinde teminatlandırılmış varlık barındırmak yerine algoritma ile para arzını denetim eden ve fiyatı sabit tutan alternatiftir.
Enflasyon nasıl oluşur?
Güncel bilgilere nazaran ABD, son 5 yılda en yüksek enflasyon oranına ulaştı. Misal formda Türkiye, 2018 yılından bu yana enflasyon kriziyle uğraş ediyor. Pekala bu bilgiler daha da berbata gidebilir mi?
Bu dataların tümü ortak sonuca varıyor: para ünitelerinin satın alma gücü vakitle azalıyor. Enflasyon siyasi sebeplerden ötürü meydana gelmiyorsa, daha fazla paranın dolanıma sokulması sonucunda oluşuyordur. Dünya genelindeki çabucak her hükümet, karşılaştığı her ekonomik zahmet karşısında sirkülasyona daha fazla para sokuyor.
Sözgelimi ABD’de yüzde 7 enflasyon oranının görülmesinin gerisindeki nedenlerin başında, 2020 yılında 3 trilyon dolarındaha evvel eşi görülmemiş biçimde basılıp piyasaya sürülmesi geliyordu. 2020 yılındaki bu atılım, toplam ABD doları arzınının yüzde 18’inin tek seferde oluşturulduğu manasına geliyor. Üstteki M2 para arzı grafiği Mart 2020’den sonra ivmeli biçimdeki artışı gözler önüne seriyor.
Benzer halde, para arzı kaygı verici ölçüde arttığında, vatandaşların tıpkı malı satın almak için ellerinde daha fazla paraları olur. Bu durumun sonucunda malların fiyatı çok enflasyona neden olacak biçimde sürdürülemez bir oranda yükselir. Öne çıkan bir örnek olarak Zimbabve verilebilir. Ülke 2008’de, tesirleri bugün bile devam eden bir ekonomik felakete sürüklendi.
Bu örnekler üzerinden gittiğimizde, prestiji para ünitelerinin vakitle kıymet kaybetmek üzerine tasarlandıkları sonucuna varıyoruz. Münasebetiyle beşerler, paralarını menkul değer, gayrimenkul ve öteki varlıklara aktararak yatırım yapmayı, sermayelerini enflasyona karşı müdafaayı amaçlıyor. Lakin bu metotlar, paranın muhakkak bir mühlet kilitlenmesi ve piyasada likidite eksikliği ortaya çıkması manasına geliyor.
Şimdilerde enteresan biçimde, genel olarak nüfusun değerli kısmı paralarını teminat altına alırken bir yandan da likit olmasını istiyor. Bu durum bizi, enflasyona karşı muhafaza sağlayacak stablecoin tahlillerine ulaştırıyor.
Stablecoin’lerin enflasyona karşı bir korunma prosedürü olarak kullanılabilirliği tartışmalı bir mevzu. Bunun yanı sıra internete erişimi olan herkes stablecoin’lerle süreç yapabilir ve global iktisada dahil olabilir. Bu tıpkı vakitte, gerçek manada globalleşme sağlayan platform misyonunu görüyor.
Öte yandan, ABD hükümeti başta olmak üzere birtakım ülkeler, global finansal sisteme karşı hareket ettiğini düşündükleri ve düzenleyici telaşları münasebet gösterdikleri stablecoin’lerin kullanımına karşı duruyor. Kimi ülkelerse, merkezi finansal otoritenin denetim sahibi olduğu Merkez Bankası Dijital Para Ünitesi (CBDC) stablecoin’lerini tercih ediyor.
Piyasa Pahasına Nazaran En Büyük Stablecoin’ler
Tether (USDT)
2014 yılında kullanıma açılan, ABD dolarına teğe bir oranında sabit süreç gören USDT, Bitfinex borsasının sahipleri tarafından işletilen Tether Limited isimli şirket tarafından üretilen bir stablecoin. Her USDT’nin eşit ölçüde fizikî dolar rezervi ile desteklendiği sav ediliyor. USDT yalnızca piyasa pahası tarafından en büyük stablecoin değil, tıpkı vakitte Bitcoin ve Ethereum’un akabinde en yüksek piyasa kıymetine sahip kripto para.
Ethereum blockchain ağındaki en sık USDT kullanım örneği, bu para ünitesine bağlı DeFi eser ve hizmetleri karşımıza çıkıyor. Ne var ki, Tether Limited’in fizikî dolar rezerv datalarının tutarlılığı konusunda korkulu açıklamalar yapıldı.
USD Coin (USDC)
ABD dolarına teğe bir oranda endeksli öbür stablecoin olan USDC, Centre ismi verilen bir konsorsiyum tarafından üretiliyor ve yönetiliyor. Circle, Coinbase ve Bitmain üzere kripto kesiminin öne çıkan firmaları bu konsorsiyumun üyeleri ortasında.
Circle tarafından yapılan açıklamaya nazaran USDC, kısa vadeli ABD Hazine tahvilleri üzere nakit ve nakde eş kıymet varlıklarla destekleniyor. Ethereum, Solana ve Avalanche üzere öne çıkan blockchain ağları USDC’yi lokal olarak destekliyor.
Şeffaflığı korumak ismine Circle, USDC rezervinin gerçekliği konusunda üst seviye bir muhasebe firması tarafından aylık datalar yayımlıyor. Bu sayede yüzde 100 oranda ABD doları karşılığının bulunduğu ispatlanıyor.
Binance USD (BUSD)
Benzer halde BUSD da, ABD dolarına sabitlenmiş bir öteki prestiji para dayanaklı stablecoin. Paxos ile iştirak kuran Binance, 2019 yılında BUSD para ünitesini kullanıma açtı. Başkalarından farklı olarak BUSD, New York Devlet Finansal Hizmetler Bakanlığı (NYDFS) üzere düzenleyici bir kurum tarafından onaylandı.
Binance, global ölçekte kripto ödeme hizmeti sağlayıcısı olan BitPay ile iştirak kurarak, kripto paranın gerçek dünya kullanımını artırmak için agresif adımlar attı. Microsoft ve Amazon üzere BitPay takviyeli işletmeler artık BUSD ödemelerini alma özelliğine sahip.
ERC-20 standardında bir token olmasına karşın BUSD, BEP-2 tarafından da destekleniyor ve BNB Chain üzerindeki en kullanışlı stablecoin haline geliyor.
Dai (DAI)
DAO tarafından yönetilen, ABD dolarına endeksli ve kendine has bir öbür algoritmik stablecoin ise, merkeziyetsiz otonom tertip olan DAI. DAI üretimi üzere bahisler, kararların topluluk tarafından verildiği MakerDAO aracılığıyla yönetiliyor. Alınan kararlar, Ethereum tabanlı akıllı mukaveleler sayesinde kendi kendine gerçekleşiyor.
Üretilen her DAI, içinde ETH, BAT, USDC, COMP ve birkaç farklı kripto paranın daha bulunduğu rezervle teminatlandırılıyor. Kullanıcılar ayrıyeten DSR (DAI Faiz Oranı) özelliği sayesinde, DAI birikimlerini sisteme kilitleyebilir ve kilitli DAI üzerinden faiz kazanabilir.
