Merkeziyetsiz finans (DeFi), kripto paralar üzere inançlı dağıtılmış defterlere dayanan yeni bir finans teknolojisidir. Ülkelerin sahip oldukları ya da özel iştirak olarak bilinen tüm banka ve bankacılık sistemleri ise devletler kural koyucuları tarafından belirlen kurallarla yönetilmektedir. DeFi ise bu merkezi finansal sistemlerinin karşısında durarak her bir bireyin peer-to-peer (eşten eşe) dijital assetler ile çalışarak güçlenmesini sağlar.
Merkeziyetsiz Finans nasıl çalışır? Bireylere ne üzere artılar sunar?
Merkeziyetsiz Finans, tıpkı kripto paraların kullandığı üzere Blockchain teknolojisini kullanır.İşlemleri yapabilmek ismine dApps ler kullanılır, dApps ler sayesinde blockchain çalışır.
Blockchain üzerinde süreçler bloklarda kaydedilir, sonra öteki kullanıcılar tarafından valide edilir. Bu validatörler bir süreç konusunda anlaşırsa, blok kapatılır ve şifrelenir; bir evvelki blok hakkında bilgileri içeren öteki bir blok daha oluşturulur.
Merkeziyetsiz finansın uygulanması
Merkeziyetsiz finansın en kıymetli emeli olan aracıları ortadan kaldırmak prensibi sayesinde; özel ve hukuksal bireyler kendileri ortasında (peer to peer) süreçleri rahat bir formda uygulayabilirler. Bu da (peer to peer) ağları sayesinde DeFi güvenlik protokolleri, temas, yazılım ve donanım gelişimlerinde kullanır. Kısaca anlatmak gerekirse merkeziyetsiz finansal süreç, teknolojinin gelişimi için en değerli ögelerden biridir.
Merkeziyetsiz finansın avantajları ve dezavantajları
Global manada iş yapabilme kapasitesinin yanında, vakit farkı gözetmeden sermaye transferi yapabilme imkanı sunmaktadır. Bireylere sağladığı yüksek güvenlik, sürat, yatırımcı profilinin yüksek gelir elde etmesi en büyük avantajları ortasında yer almaktadır.
Dezavantaj olarak bakıldığında ise; dApps lerin şimdi daha anlaşılabilir olmaması, blockchain okur yazarlığının düşük olduğu bu dünyada bireylerin kullanabilme kapasitesini düşürebilmektedir. Blockchain okuryazarlığının gelişme süreçlerinde sahtekarlık, dolandırıcılık üzere yol kazalarını fazlası ile duymaktayız. Dezavantajların tamamı geliştiriciler ve ekosistem profesyonelleri tarafından giderileceğine eminiz.
Merkeziyetsiz finansın gelecekteki yeri
Merkeziyetsiz finans günden güne evrimleşmektedir, bireylerin blockchain okuryazarlığının gelişeceği dünyada kullanım alanları artacak ve süreç idaresi finans alanında devam edecektir. Gelişim sürecinin devam ettiğini gördüğümüz günümüzde, şimdi daha düzenlenmemiş olması, alt yapı sıkıntıları ki standart bir alt yapı sürecinde yüksek teknoloji üretiminin sancılarını çekmektedir. İddia edilebileceği üzere düzenlem protokollerinin şimdi hack ve ataklara açık olması ve kanun koyucuların yeniliğe açık olması gerekliliği hukukî bazda farklılıklar olacağını ve bu değişime ayak uyduracağı gerçeğini masaya koymaktadır.
Neden bankalar neden kripto paraları ve merkeziyatsiz finansı kabul etmekte zorlanıyor?
Merkeziyetsiz finans mevcut bankacılık sistemine karşı çıkan kişisel olarak insanların ticaretini devam ettirmesini ön plana alan bir yapıdır.Merkeziyetsiz finans kavramı, bankaların ve öbür finansal şirketlerin hizmetlerini kullanmak için talep ettikleri fiyatları ortadan kaldırır ve peer-to-peer, yeni teğe bir süreç yapabilme imkanı için insanları bu yeniliği kullanmaya davet eder.
Kripto paraların ve merkeziyetsiz finansın; dünya üzerinden finansal sistemi değiştirmek ismine çalışmaları tüm dünya tarafından merakla izlenmektedir. Bilhassa bankacılık dalında kripto paraların kullanımı ile ilgili tereddütlerin olması sebebiyle süreç uzamaktadır.
Nedir bu tereddütler?
Düzenleme olmaması sebebiyle yaşanan volatilite yani aşağı ve üst sert hareketler bankacılık da kripto para kullanımı ile ilgili en kıymetli tereddülerinden bir adedidir.Örnek vermek gerekirse borsaya kote olan şirketlerden Amazon, Tesla üzere şirketler ellerindeki rezervi korumuşlar ve yeni alım yapmamışlardır. Ödeme kabulü noktasında ise evvelki devirlere göre daha çekimser durum sergilemektelerdir.
Merkez bankalarının en değerli vazifesi ülke içindeki ekonomik siyasetleri sağlamak ve güvensizlik oluşturacak durumları bertaraf etmektir. Kripto paralar, muhakkak bir ülkenin faiz oranlarından direkt etkilenmez ve bu da onların kıymetlerini belirlemede birçok faktörün tesirli olmasına neden olur.Eğer bir merkez bankası, halkının kullandığı para ünitesinin kıymetini denetim edemezse, artık enflasyonu yahut ekonomik ve finansal sistemlerin güvenliğini, istikrarını ve sağlamlığını denetim edemez.
Kripto paraların regülasyonu ve yasal durumu, bankalar için kıymetli tereddütlerden bir adedidir. Kripto paraların anonim tabiatı, kara para aklama ve öteki yasadışı faaliyetler için kullanılmasını ihtimali göz önünde tutulmaktadır.
Merkeziyetsiz finans kısmında de bahsettiğimiz üzere yeni bir teknoloji olması ve şimdi okuryazarlık düzeyinin istenen seviyeye gelmemesinden ötürü teknolojik risklerin altına girmek istemedikleri üzere bu süreçte müşterilerini müdafaa içgüdüsünü doğurmaktadır. Siber güvenlik kriterini de kıymetlendirme dahiline alındığı yatırımsal açıdan manalı bulunmayabilmektedir.
Sonuç olarak, bankaların kripto paraları kabul etmeyi reddetmelerinin ana nedenleri ortasında volatilite, merkez bankalarının denetimi, düzenleme ve yasal hususlar, teknolojik zorluklar ve güvenlik tasaları ile müşteri muhafaza bulunmaktadır. Bu faktörler, kripto paraların genel kabulünü etkileyen kıymetli mahzurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Teknolojik olarak ve risk yapısı açısından kendini inanca alan ülkelerde bankalarda kripto para kabulü günümüzde çok sık olmamakla birlikte başlamış ve süreç başka finansal kuruluşlar tarafından dikkatlice inceleme altına alındığı, tüm dünyanın gözü önünde yeniliklerin beşerlerle tanıştırıldığı periyoda adım adım yaklaştığımız görülmektedir.
