Linea Network, zero knowledge teknolojisi ve rollups’ları kullanan, geliştiriciye hazır, Ethereum muadili bir zkEVM ağıdır. Ayrıyeten kuantum dirençli kafes tabanlı kriptografi ve Kanonik İletileşme Hizmeti üzere teknolojilere sahiptir.
Linea Network nedir?
Linea, Consensys tarafından geliştirilen bir Katman 2 ölçeklendirme tahlilidir. Kullanıcı tecrübesini Ethereum’da ölçeklendirdiğini tez eden EVM muadili bir Katman 2 ağıdır.
Linea Network, gelişmiş süreç fiyatlarına ve ana ağa kıyasla değerli ölçüde daha düşük fiyatlara sahiptir. Süreçlerin gerçekliğini doğrulamak için sıfır bilgi (zerk knowledge) kullanır. Kafes tabanlı kriptografi üzerine konseyidir ve süreçlerin, son doğrulama için Ethereum’a gönderilen ispatlarıyla ana ağdan yürütüldüğü sıfır bilgi rollups ile teminat altına alınmıştır. Bununla, ana ağ ile tıpkı seviyede güvenlik ve merkezi olmama durumunu korur.
Linea Network nasıl çalışır?
Linea Network bir tip 1 zkEVM’dir. Tip 1 zkEVM’ler Ethereum muadilidir ve sistemin rastgele bir kısmını değiştirmez, bu da onları Ethereum ile kusursuz uyumlu hale getirir ve geliştiricilerin birçok mevcut altyapıyı tekrar kullanmasına imkan tanır. Ethereum eşdeğerliği, Mainnet’te çok değerli olacak yenilerinin oluşturulmasıyla birlikte Linea’daki mevcut uygulamaların problemsiz dağıtımını sağlar.
Ancak buradaki zorluk, kanıtlama mühletini güzelleştirmektir, zira Ethereum bloklarının kanıtlanması saatler alabilir. Bunun üstesinden gelmek için Linea, sıfır bilgili provalar, toparlamalar ve Linea Kanonik İleti Hizmetini kullanır.
Zero Knowledge (Sıfır Bilgi) Kanıtları
Linea Network, sürecin detaylarını ifşa etmeden süreçlerin bütünlüğünü kanıtlamak için sıfır bilgi delilleri kullanır. Linea, ağda gerçekleştirilen her süreç için sıfır bilgi ispatları oluşturmak için kafes tabanlı kriptografiden yararlanır. Süreç doğrulamasında üçüncü tarafları büsbütün devre dışı bırakır ve bir sürecin detaylarını kamuoyundan uzak fiyat.
Sıfır bilgi delili şu biçimde çalışır:
Sıfır bilgi kanıtlama sürecindeki iki taraf, Kanıtlayan ve Doğrulayıcıdır. Kanıtlayan, sürecin göndericisi, doğrulayıcı ise alıcıdır. Bâtın bilgi (işlemin ayrıntıları) Şahit olarak bilinir.
Doğrulayıcıya bir sürecin gerçek olduğunu kanıtlamak için, bir kanıtlayıcı, süreçle ilgili bir soruyu yanıtlamak içindir. Doğrulayıcı, soruyu oluşturur ve bunu kanıtlayıcıya gönderir. Kanıtlayıcı, bir “yanıt” sorusu sağlar ve şahit hakkındaki bilgisini ispatlar. Protokol, kanıtlayıcı tarafından sağlanan cevabı doğrular ve sürecin doğruluğunu doğrulayıcıya iletir. Bu nedenle, sürecin alıcısının sahip olduğu tek bilgi, sürecin “doğru” olup olmadığıdır.
Rollups
Adından da anlaşılacağı üzere, rollups, birden çok süreci tek bir süreç olarak doğrulanan toplu işlere paketler. Bu toplu doğrulama sistemi, toplu süreçler için sırf tek bir fiyatın ödendiği ve hepsinin birebir anda doğrulandığı manasına gelir. Bu, bir seferde kaç sürecin toparlandığına bağlı olarak maliyet ve vakit tasarrufu sağlar.
Vitalik Buterin tarafından yazılan bir makaleye nazaran, rollups 62 bin 500 adede kadar süreci tek bir süreçte paketleyebilir ve bir kümesi 13 saniyede onaylayarak 4 bin 800 TPS’nin üzerine çıkabilir. Ethereum ana ağı saniyede sırf 32 süreç gerçekleştirebilir.
Linea Network Kanonik Bildiri Servisi
Linea’nın Kanonik İleti Servisi, Linea ağı ile Ethereum ana ağı ortasında verimli bir bağlantı yolu oluşturur.
Kurallı İleti Hizmeti, bir köprü ve bir iletileşme yığını fonksiyonu görür. Basamak değiştirme bilgilerini (rutin işlemler) ve Linea ile öteki ağlar ortasında isteğe bağlı bildirileri ileten protokollerin ve akıllı kontratların bir kombinasyonudur. Ethereum ana ağının mevcut durumu hakkındaki bilgileri Linea’ya ve zıddı istikamette iletir. Linea Network’un kanonik ileti hizmetinin ana iletileşme protokolü ‘Postbot’lardır.
Projeye nazaran Postbot’lar, Linea yahut Ethereum üzerindeki mukavelelerden birine yapılan davetleri “dinleyen” ve gönderilen bilgileri öteki ağa ileten “aktörler”dir. Consensys, test evresinde merkezi olsa da Postbot protokolünün tam hizmetteyken ağdaki herkesin Postbot olarak hizmet verebileceği merkezi olmayan bir protokol olacağını tez eder.
Özetle Linea Network, ağındaki süreçleri sıfır bilgi kullanarak gizler, rollup teknolojisini kullanarak toplar ve kanonik ileti servisi aracılığıyla ana ağa gönderir.
Linea Network özellikleri
Tam Ethereum Eşdeğerliği
Linea bir Tip 1 zkEVM olduğu için Ethereum’a muadil bir yürütme ortamı çalıştırır. Daha kolay bir tabirle, Linea yalnızca EVM uyumlu değil, EVM muadilidir. Bu, daha evvel ana ağda dağıtılan uygulamaların, kaynakları daha verimli kullanan bir platformda çalışırken ana ağdaki ile birebir (neredeyse) tıpkı güvenlik ve merkeziyetsizliğin keyfini çıkarabilecekleri Linea’ya taşınabileceği manasına gelir.
Bu, mevcut Ethereum projelerinin Linea üzerinde dağıtılmasını kolaylaştırır.
Kafes tabanlı kriptografi
Linea Network, kafes tabanlı kriptografi kullanan sıfır bilgi ispatı protokolü çalıştırdığını tez eder. Kafes tabanlı kriptografi, yeni bir kavram olmamakla birlikte, çağdaş blokzinciri sistemlerine girer. Bir kafes kavramına dayanır. Kafes, yapıları ortalarında kare, dikdörtgen yahut elmas formu bırakacak formda çaprazlayarak geliştirilen geometrik bir yapıdır. Kriptografide, bu model bilgileri şifrelemek için kullanılır.
Kafes tabanlı kriptografideki şifreleme tasarımı, bir kafesteki noktaların deşifre edilmesine ve bunların diğer bir kafes üzerindeki karşılık gelen noktalarla eşleştirilmesine dayanır. Bu yalnızca kafesler için hakikat anahtarları bilen biri için mümkündür (veya daha kolay olacaktır).
NTRUEncrypt üzere anahtarlı kafes şifreleme algoritmaları, bildirileri şifrelemek ve şifrelerini çözmek için zımnî bir anahtar kullanmayı gerektirir. Kafes tabanlı kriptografi, tam bir şifreleme yapısı oluşturmak için kullanılabilir yahut bir kimlik doğrulama sistemi olarak fonksiyon gördükleri yerlerde güvenlik delilleri geliştirmek için kullanılabilir.
