Kriptoda slippage (kayma), bir ticaretin ortalama alış yahut satış fiyatı ile birinci satış yahut piyasa fiyatı ortasındaki farktır. Kayma, bir ticaret talebinin yerine getirilmesi sırasında bir varlığın geçerli fiyatındaki değişiklikleri söz eder.
Slippage Nedir?
Alım satımda kayma, başlangıçtaki yahut belirlenen alış yahut satış fiyatı ile sürecin tamamının yahut büyük bir kısmının gerçekleştirildiği gerçek yahut ortalama fiyat ortasındaki farktır. Kayma, satın alınacak yahut satın alınacak hesaplanan token sayısında değişikliklere neden olur.
Kayma, sonuncu ticaret sonuçları üzerindeki tesirine bağlı olarak olumlu yahut olumsuz olabilir. Olumlu bir senaryoda, ortalama satın alma fiyatı geçerli satış fiyatından daha düşük hale geldiğinden alıcı daha fazla token elde eder. Negatif bir kayma senaryosunda ise durum tam zıddıdır. Merkezi borsalardaki kaymanın ana nedeni, likidite yoğunluğu ve sipariş fiyatları ortasındaki yayılmadır. Merkezi olmayan borsalardaki kayma, tokenin akıllı kontratı üzerindeki vergi mukaveleleri dahil olmak üzere öbür nedenlerden kaynaklanabilir.
Herhangi bir ticaret platformundaki kayma, ticaret parametreleri değiştirilerek yahut varsa kayma denetim araçları kullanılarak denetim edilebilir. Merkezi olmayan borsalar, kullanıcıların kayma değiştirme özelliğini kullanarak süreçleri için müsaade verilen azamî kaymayı ayarlamalarına imkan tanır.
İster bir vergi mukavelesiyle yeni bir göğüs coin ticareti yapıyor olun, ister yalnızca süreçlerinizi sıranın üzerine çıkarmaya çalışıyor olun, son ticaret sonuçlarınıza kayma karışır, lakin bunlar sırf merkezi olmayan borsalarla hudutlu değildir. Kayma birebir vakitte merkezi kripto para borsalarında ve ana akım ticaret platformlarında da mevcuttur.
Merkezi borsalarda, makul bir fiyat düzeyindeki buyrukların tükenip, daha yüksek yahut daha düşük fiyat düzeylerinden varlıkların satın alınması yahut satılmasıyla ticaretin tamamlanma basamağına gelmesiyle ortaya çıkar. Ticaret uygulamasındaki bu sıralı ilerleme, başlangıç veya beklenen fiyat ile ortalama satış yahut alış fiyatı ortasında bir boşluğa neden olur.
Merkezi olmayan borsalarda, bu boşluk, yetersiz likidite yahut tokenin akıllı mukavelesinde belirlenen vergiler nedeniyle oluşturulabilir. Bu “boşluk” yüzde olarak hesaplanan kaymadır. Kaymanın en aza indirilmesi, kimileri bu makalede tartışılacak olan makul teknik ve prosedürel ayarlamaları içerir.
Kriptoda Kayma Nasıl Hesaplanır?
Bir ticaret için alış yahut satış fiyatlarına bir hudut getirilmezse, alım limiti tükenene yahut buyruk defteri büsbütün temizlenene kadar farklı buyruk düzeylerinde alım satım talebi devam eder. Birincisi en yaygın sonuçtur ve bu, ticaretin bölündüğü ve kısımların farklı fiyatlarla yürütüldüğü manasına gelir ve alım satım talepleri için geçerlidir.
Bir sürecin gerçek fiyatı, her bir fiyatta tamamlanan sürecin yüzdesi dikkate alınarak, tüm süreç için ortalama bir fiyat alınarak elde edilir. Ortaya çıkan ortalama fiyatın, buyruğun yaratıldığı andaki piyasa fiyatından farklı olduğu durumlarda, kaymanın meydana geldiği söylenir.
Kayma yüzdesi, birinci piyasa fiyatı ile hesaplanan ortalama alış (veya satış fiyatı) ortasındaki farkın başlangıç fiyatına bölünüp 100 ile çarpılmasıyla hesaplanır.
Bir satın alma süreci için:
Yüzde Kayma = ((ilk piyasa fiyatı – ortalama satın alma) / birinci piyasa fiyatı) * 100
Yüzde müspet bir sayıysa (yüzde 3, yüzde 10 vb.) bu olumlu kayma olarak bilinir. Yüzde negatif bir sayıysa (örneğin -yüzde 3, -yüzde 10, vb.), bu negatif kayma olarak bilinir.
Satış süreci için:
Yüzde Kayma = (ortalama satış fiyatı – birinci piyasa fiyatı / birinci piyasa fiyatı) * 100
Yüzde olumlu bir sayıysa (yüzde 3, yüzde 20, vb.), bu olumlu kayma olarak bilinir. Yüzde negatif bir sayıysa (örneğin -yüzde 3, -yüzde 20 vb.), bu negatif kayma olarak bilinir.
Kriptoda Kayma Türleri
Pozitif Kayma
Pozitif kaymada, yüzde kayma müspet bir sayıdır. Bir satış sürecinde, müspet kayma, sürecin yapıldığı andaki piyasa fiyatından daha yüksek bir fiyattan tamamlanması manasına gelir, fakat bu senaryo yaygın değildir. Daha yaygın olanı, satın alma süreçlerinde olumlu kaymadır; bu durumda yatırımcı, amaçlanandan daha ucuza daha fazla varlık satın alır.
Negatif Kayma
Bir ticaretin ortalama satış fiyatı, birinci piyasa fiyatından düşükse, bu negatif kayma olarak bilinir. Satıcı, varlıklarını piyasa fiyatından daha düşük bir fiyata satar. Alım süreçleri için, yatırımcı varlığı gerçek piyasa fiyatından daha yüksek bir ortalama fiyattan almaya zorlandığında negatif kayma meydana gelir. Yatırımcı, daha az sayıda token satın alır yahut amaçlanan token sayısını elde etmek için daha fazla harcama yapar.
Slippage Neden Oluşur?
Kriptoda slippage, temel olarak, buyruk defterinin ticaret talebini birinci fiyattan karşılayamaması ve ticareti tamamlamak için defterde aşağı yahut üst gitmeye başvurması nedeniyle meydana gelir. Bu, sırf ticaretin belirlenmiş bir limiti olmadığı ve buyruğun defterler boyunca serbestçe aktığı durumlarda mümkündür. Kriptoda slippage oluşturabilecek durumlar şunlardır:
Yetersiz Likidite
Alım satımı yapılan bir varlık için likidite, rastgele bir vakitte alım ve satım buyruklarının ölçüsü yahut yoğunluğudur. Bu, buyruk defterleri kıymetli ölçüde değişmeden gerçekleştirilebilecek ticaretin kıymetini tanımlar. Likidite yeterliyse, buyruk defterinde asgarî değişiklikle değerli süreçler tamamlanacaktır. Bunun olmadığı durumlarda, değerli bir kayma meydana gelebilir.
Düzensiz Sipariş Defteri Dağılımı
Bir ticaret için kâfi bir buyruğun varlığında bile, spread kıymetli ölçüde kaymanın meydana gelmesine de neden olabilir. Bu, merkezi borsalarda daha yaygındır. Örneğin, mevcut piyasada sırf birkaç sipariş olabilir ve siparişlerin birçok, birbirinden değerli ölçüde farklı olan öteki fiyat düzeylerinde ağırlaşmıştır. Sistemsiz yayılma, ticaretin tamamlanması için öteki düzeylere ilerlerken birinci fiyattaki buyrukların doldurulması ve kıymetli bir kaymaya neden olması manasına gelir.
Yönetim Piyasa Koşulları
Yüksek volatilite periyotlarında, talep ve arz ortasındaki dengesizlik nedeniyle sipariş defterlerinde kimi önemli değişiklikler olabilir. Talebin yüksek olduğu vakitlerde piyasaya daha fazla alım buyruğu aktığı için, buyruk defterlerinin silinmesi ve fiyatın daha da yüksek düzeylere çıkması nedeniyle kayma mümkünlüğü yüksektir. Çok fazla satış talebinin olduğu durumlarda da tıpkı prensip geçerlidir.
Merkezi olmayan borsalarda, yüksek bir kayma toleransı belirlemek, protokolün dalgalı bir piyasa şartlarında süreçleri süratli bir formda izlemesine imkan tanırken, yatırımcı varlıklarının bir kısmını kayma nedeniyle kaybetme ve ticaret için daha fazla ödeme yapma en son fiyatını öder. Bu, önden koşma olarak bilinen bir uygulamaya yol açar.
Akıllı Kontrat Vergileri
Akıllı mukavele ve DeFi alanındaki yeni gelişmeler, akıllı mukavele token yaratıcılarının, merkezi olmayan borsalardaki transferler ve alım satımlarda uygulanan token kontratına bir vergilendirme hususu eklemesini mümkün kılar. Vergi unsuru, devlet makinesinin her ticaret transferi için süreç gören token’ların belli bir yüzdesini düşürmesine müsaade verir.
Bunu merkezi olmayan borsalarda uygulamak için, yatırımcı kayma toleransını toplam akıllı kontrat vergisine eşit yahut bunun üzerinde bir düzeye ayarlamalıdır. Yani, bir token’ın toplam vergi kaidesi yüzde 12 ise, yatırımcı kayma toleransını en az yüzde 12 olarak ayarlamalıdır.
