Bugün dünyanın pek çok ülkesinde orta sınıf bir dönüşümün içinde. Covid-19 salgını sonrası yaşanan talep patlamasından dolayı artan enflasyonun yanı sıra, Rusya-Ukrayna savaşının akabinde dünya istikametini arıyor. Bir tarafta Körfez ülkeleri petrol sonrası geleceklerini planlamaya çalışırken, Çin ve ABD ortasındaki ticaret savaşları da devam ediyor.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan global finansal sistemin bel kemiği pozisyonundaki orta gelirli vatandaşlar artık pastadan eskisi kadar hisse alamıyor.
Amerikan Düşü tabirinin beden bulmuş hali olan orta sınıfın satın alma gücü gözle görülür bir biçimde geriledi. Pew Reserach’ün 2020 yılında yaptığı bir araştırmaya nazaran dünya nüfusunun yüzde 51’i düşük gelirli, yüzde 17.1’i fakir, yüzde 14.7’si orta üst gelir sınıfına ilişkin, yüzde 10’u fakir, yüzde 6.8’i ise yüksek gelir kümesine ilişkin. Bu oranlara nazaran yeryüzünde iki şahıstan birinin düşük gelir sınıfına ilişkin olduğunu düşünebilirsiniz.
İlk kere 1745’te duyuldu
Orta sınıf tabirine tarihte birinci kere James Bradshaw’un 1745 yılında kaleme aldığı bir yapıtta rastlanıyor. Ünlü Marksist düşünür Frederik Engels’e nazaran orta sınıf, soylu katman ile köylüler ortasında bir yer işaret eder. Fransızlar ise bu sınıfı Fransız Devrimi’ni başlatan küme olarak sınıflandırır. 1977 yılında Amerikalı müellif Barbara Ehrenreich ortadakileri “Üretim araçlarına sahip olmayan lakin muhakkak bir varlığa sahip olan grup” olarak tanımlamıştır.
Dünya İktisat Forumu’na nazaran orta gelir kümesi öfkeli. Bilhassa gelişmekte olan ülkelerde bu sınıfın servet dağılımından aldığı hisse geriledi. IMF Lideri Cristine Lagarde, orta sınıfı yine ayağa kaldırmanın kolay olmadığını söylüyor.
The Economist mecmuasına nazaran bugün beyaz yakalıların servet kaybı yaşamasının sebeplerinden biri mesken sahiplerinin talep ettiği yüksek kiralar. Bu servet gerilemesinin bir sebebi ise gerçek fiyatların global enflasyon kadar artmaması. Global sigorta devi Allianz’ın yaptığı bir araştırmaya nazaran Avusturya, Hollanda ve Güney Kore dışında muhakkak başlı ülkelerin hepsinde orta gelir kümesinde kıymetli bir daralma yaşanıyor.
Almanya’da orta sınıf oranı geriliyor
Dünyanın en gelişmiş ekonomilerinden Almanya da orta sınıf krizine bir tahlil arıyor. Münih merkezli Ifo Enstitüsü’nden araştırmacı Florian Dorn, “Geçen yıllardaki finansal krizlerde Almanya öbür ülkelerdeki üzere orta sınıfını (mittelschicht) genişletemedi. 2007 yılında yüzde 65 olan bu tabakanın büyüklüğü 2019 yılında yüzde 63’e geriledi” açıklamasında bulundu.
Çin, dünyada orta gelir kümesinin en fazla büyümesi beklenen ülkelerden. Boston Consulting Group’un (BCG) yaptığı bir çalışmaya nazaran; 2023 yılında Çin’de, orta ve üst sınıfa 80 milyon insan daha eklenecek. Çinli ekonomist Ren Zeping’e nazaran; 1996 ila 2014 ortasında doğan çocukların yüzde 46.5’i aileleri ile birebir toplumsal sınıfta kalacak. Yüzde 41.8’i daha âlâ şartlarda yaşayacak, yüzde 11.7’si ise daha berbat hayat koşullarına sahip olacak.
Ülkedeki çiftçilerin oğullarının yüzde 47’sinin, kızlarının da yüzde 58’inin büyük ihtimalle çiftçi olmaları bekleniyor.
Çin Devlet Siyaseti olarak orta gelir kümesini güçlendirmeyi amaçlıyor. 2021-2025 yılları ortasını kapsayan plana nazaran orta sınıf sürdürülebilir bir büyümenin anahtarı. Orta sınıfın güçlendirilmesi için en değerli ögelerden biri onları yüksek kira yükünden kurtarmak. Bu sebeple Çin’de devlet özel kesim ile çalışarak, ucuz kiraya verilecek konutları kent etraflarında yaygınlaştırmaya çalışıyor.
İngiltere’de ise resmi istatistik ofisinin datalarına nazaran, ülkedeki en ucuz konutların yalnızca yüzde 10’unu orta sınıf vatandaşlar satın alabilecek güçte. 2011 yılından bu yana İngiltere ve Galler’de ailesiyle yaşayan yetişkinlerin sayısı 700 bin arttı. 25-29 yaşındaki insanların yüzde 30’u aileleri ile birlikte yaşamaya devam ediyor.
Kaynaklar: Time, Dünya Bankası, Dünya Ekonomik Forumu, Pew Research, The Local, China Briefing, The Guardian
