28 Haziran’da Avrupa Komitesi tarafından sunulması beklenen Avrupa Merkez Bankası dijital para ünitesi taslağı sızdı. Sızan taslağa nazaran dijital euro kullanımı için faiz ödemesi yahut ek fiyat yasaklanacak. Taslakta kripto piyasası aktörlerinin epeyce garipseyebileceği birtakım teklifler de dikkat çekiyor.
Buna nazaran taslakta merkez bankası dijital para ünitesinin (CBDC) çabucak nakit gibisi çevrimdışı ödemeler için kullanılabilir olması gerektiğine dikkat çekiliyor. Kullanıcıların ileriye yönelik kullanımını sınırlamak için programlayamaması gerektiği belirtiliyor.
Metinde “Dijital Euro, birinci ihraç edildiği anda çevrimiçi ve çevrimdışı dijital Euro ödeme süreçleri için kullanılabilir olacaktır,” deniliyor. Yüz yüze çevrimdışı kullanım için zımnilik seviyesinin, bir ATM’den banknot çekme sürecine “benzer” olması gerektiği belirtiliyor.
ATM’den para çekmekle birebir seviyede gizlilik
Çevrimdışı süreçler için, “Avrupa Merkez Bankası yahut ödeme hizmeti sağlayıcıları şahsî süreç datalarına erişim sağlamayacak” lakin para ünitesini dağıtan bankalar, para aklama kuşkusu durumunda hesapların nasıl finanse edildiğine ait bilgileri finansal hata ünitelerine iletebilecek.
Gizlilik, 2021 yılındaki bir ECB anketinde halkın kripto paralarla ilgili tasalarının bir numaralı alanı olarak ortaya çıkmış, Çin’den gelen örnekler birçok insanın bir CBDC’nin büyük ölçekli devlet gözetlemesine yol açabileceğinden endişelenmesine neden olmuştu.
Avrupa Birliği, ABD ve İngiltere üzere dünya genelinde birkaç devlet yahut ekonomik topluluk, fiat para ünitesini dijital formda üretme konusunu değerlendirenler ortasında. Avrupa Merkez Bankası (ECB), bu yılın ilerleyen periyodunda CBDC konusunda karar vermek üzere adım atacak, fakat ECB yürütme konseyi üyesi Fabio Panetta, bir kararın yalnızca merkez bankacılar için değil, siyasi bir karar olması gerektiğini belirtmişti.
Dijital Euro’yu desteleyecek rastgele bir yasal düzenlemenin, Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilmesi kuralı bulunuyor. Bu mevzuda Avrupa Parlamentosu’ndaki kimi milletvekillerinin biraz kuşkulu olduğu ama Konsey’de yer alan ülke yetkililerinin projeyi büsbütün yok saymayacağı düşünülüyor.
Mağazalar dijital Euro kabul etmek zorunda olacak
Taslak yasa tasarısına nazaran, mağazalar dijital Euro’yu yasal para ünitesi olarak kabul etmek zorunda olacak ve kullanım için rastgele bir ek fiyat talep edemeyecek. Yalnızca çok küçük işletmeler yahut elektrik kesintisi üzere denetim dışı durumlarda mağazalar süreci reddetme hakkına sahip olacak.
Metne eklenen bir tabir ise epeyce çarpıcı: “Dijital Euro programlanamaz olmalıdır,” formunda. Makul fonların nasıl kullanıldığını denetim etme imkanı, fiat para ünitesinin serbestçe kullanılabilir olma tabiatını sınırlayabilir telaşı bu sözün ana noktası.
Tasarıya nazaran dijital varlıklar faiz getirmemeli: Bedel aracı olmasına sınırlama gelebilir
Metin ayrıyeten, dijital Euro’nun ticari banka tasarrufları olarak kullanılmasını engellemek için tedbirler de öngörüyor. Tasarının bakış açısına nazaran bu varlıklar faiz getirmemeli. Bunun için de ECB daha fazla denetim uygulayabilecek. Panetta zati bireylerin günlük ödemeler için kullanılmasını sağlamak için dijital Euro kullanımının yaklaşık 3 bin Euro üst limitiyle sonlu tutulması gerektiğini belirtmişti. Bu unsur bilhassa kripto topluluğunun en çok rahatsız olabileceği husus olarak öne çıkıyor.
“Dijital Euro yerleşim altyapısı, dağıtılmış defter teknolojisi de dahil olmak üzere yeni teknolojilere ahenk sağlamayı amaçlamalı” diyen yasa tasarısı, ECB’nin dijital Euro’yu desteklemek için şimdi bir blok zinciri kullanma kararı almadığına da dikkat çekiyor.
28 Haziran’daki toplantıda onaylanması beklenen yasa tasarısıyla birlikte tıpkı toplantıda nakit para tüzel statüsüne ait bir teklif de sunulacağı varsayım ediliyor.
