Aslanız, kaplanız, düzgün gidiyoruz, bizimle başa çıkmak güç, bize muhtaçlıkları var, potansiyelimiz yüksek, gelecek Türkiye’nin üzerine kurulacak… Her attıkları adım adeta bir muvaffakiyet hikayesi… O vakit niçin bu hale geldi Türkiye iktisadı? Orası gizli!
Türkiye’nin gerçek felaketi kendi hesapladığı bütçesi… Hani yurt dışına tatilde hedeflenen bütçe yiyip bitirilince “giren girmiş harcaması” yapılır. Muhakkak bir mühlet sonra oranın para ünitesinin Türk Lirası ile çarpma süreci bırakılır. Hakikaten evvelki harcamalar çoktan uzunluğu aşmıştır.
Bizimki de o hesap… Bir yanda gelir artırıcı vergi artırımları öbür yanda kısılmayan giderler…
Dünyanın iktisadı gelişmiş ülkelerinde tedbirler kamu harcamalarını kısmaktan geçer. Bizde tam tersi… 2023 yılının 4 trilyon 700 milyarlık bütçesi yetmedi 1 trilyon 120 milyar liralık ek bütçe harcamaları finanse etmek için devreye girdi.
İşin temel enteresan tarafı torba yasa ise Cumhurbaşkanlığı bütçesinde 661 milyar lira olan borçlanma limitinin 2 trilyon 181 milyar liraya yükseltme yetkisi verilmesi. Türkiye’nin ek bütçesinden fazla… Ne yapılacak o parayla?
Nitekim yasa yapıcılar da bu türlü düşünmüş olmalı ki borçlanma limiti en fazla 729 milyar lira çıkartılabilir biçiminde oranlamışlar. Üç katına gereksinim duyulabileceği akıllarının ucundan geçmemiş. Sahi bu paranın kaynağı neymiş?
Daha da kötüsü en büyük masraf kalemlerinden biri olan Kur Muhafazalı Mevduat garantileri Hazine’den alınıp Merkez Bankası’na verildi. Yalnızca Haziran ayının yükü yaklaşık 150 milyar lira… Nasıl ödeneceğini biliyoruz aslında… Basılsın düğmeye çalışsın matbaa…
Dur hele… Pekala öbür gizlenen ne var bütçede… Yap-işlet-devret projelerinin dövize dayalı hesaplamalarını saymıyorum bile… Aylardır doğalgaz ödemesi yapmayıp yazdırıyoruz deftere… Rusya sağ olsun dayanak attı seçim öncesinde… Konuşulan meblağ 20 milyar dolar ancak takma kafana…
2023 açığı 2 trilyona ulaşması ihtimal dahilinde olunca istediğin kadar arttır vergileri bu harcamaya kâfi mi? Buraya kadarı işin iç cephesi…
Zaman kazandıracak borç aranıyor!
Dışa bağımlı, onların parasına muhtaç bir ekonomimiz var. Bu türlü yazınca beğenilen görünmüyor lakin gerçek bu… Hakikaten misyona başlayalı tam 40 gün olan Mehmet Şimşek’in yurtdışını turlaması, yabancı yatırımcılara lisan dökmesi anlatıyor bize temel hikâyeyi… Misyona başladığından beri yollarda kendisi…
Avrupa’ya gitmeye pek zahmet etmiyor. Hakikaten somut bir gelişme olmadan fonların gelmeyeceğini o da biliyor.
Arap yarımadası o denli mi? Baştakini ikna ettin mi bir imzaya bakar paranın Türkiye’ye inmesi… Bir taraf kurumsal başkası aile şirketi… Yollarlarsa 20-25 milyar dolar rahat ederiz sonbahara kadar… Âlâ de bu para karşılığında bizden ne alacaklar?
Mayıs’ta verilen 8 milyar dolarlık açık ile yıllık 60 milyar dolara ulaçtık. Hesaplarsan kazanacağımız biraz zaman… Ya sonrası? Değişim olmadıkça eski tas eski hamam…
Yeni periyot artan enflasyona rağmen düşen cari açık… Daima yükselecek değil ya… İthalat yapacak para da kalmayınca… Düzgün de hasar verecek düşerken bile…
Nitekim ihracat sayıları pek de beğenilen değil… Geçen yılın birinci beş ayına nazaran 1.1 milyar dolar gerileme var elimizde…
Dünyada tüm iktisatların vazgeçilmezi olan dış istikrarın sağlanabilmesi için kısa vadede cash on the table uzun vadede de yabancı sermaye girişine gereksinim var. Sağlanabilir mi? Bundan sonrasını görmek gerekir.
Türkiye mevcut tıkanıklığı aşmak için Mehmet Şimşek’i çağırdı ancak sistemi aşıp gidişatı değiştirmesi epey sıkıntı gibi… Ben esasen fazla optimist değilim lakin inananlar için büyük hayal kırıklığı olmasa bari…
