Kriptoyla ilgili paylar hangileri? Borsadaki kripto dostu şirketler

Hem kripto paraya hem de pay senedine yatırım yapmak isteyenler için blockchain ve kripto dostu şirketleri Kriptokoin.com okurları için araştırdık. Pekala Bitcoin yükseldikçe pay senedi performansı da yükselen şirketler hangileri? Paypal, Nvidia, Tesla, AMD, CME Group üzere şirketlerin ve birden fazla bilinmeyen oburlarının Bitcoin ile teması ne?

Kripto paralar, Bitcoin, metaverse, NFT… Bunların hepsi artık yeni devrin kavramları. Klâsik altın, döviz, tahvil, mevduat üzere yatırım araçlarının karşısına bilhassa Z jenerasyonuyla birlikte kripto para ve blockchain tabanlı yeni yatırım araçları güçlü bir alternatif olarak çıktı. Bu alternatif, kendine küresel bazda bulduğu milyarlarca yatırımcı sayesinde küresel hükümetlerin de dikkatini çekti. Ve bugün artık bu piyasaların yasal altyapısının oluşturulması konusunda hükümet siyasetlerini konuşuyor ve küresel merkez bankalarının da kendi kripto paralarını çıkarmaya başladığını görüyoruz.

Öte yandan Bitcoin’in yahut altcoinlerin çok sert yükselişler gösterdiği yıllarda çığ üzere büyüyen kripto para piyasaları ile kripto kışının yaşandığı son birkaç yılda olduğu üzere pay senedi piyasalarına kaçışlar olduğunu da deneyim ettik. Örneğin çok uzağa gitmeden geçen yıl Borsa İstanbul’a bilhassa halka arzlarla gelen milyonlarca kripto para yatırımcısı olduğu iddia ediliyor. Ama Bitcoin’in 15-16 bin dolarlardan yine yükselişe geçtiği bu yıl birebir yatırımcıların borsada kazandıkları paraları da süratle kripto piyalarına geri çektiği de bir gerçek.

Peki pay senedi piyasaları ile kripto para piyasaları daima birbirinin rakibi olmak zorunda mı? Örneğin pay senedi piyasalarının en fanatik yatırımcılarının kripto paralara yatırım yapması mümkün değil mi? Ya da tam zıddından soralım: Kripto para yatırımcısı Bitcoin’e yatırım yaparken borsadan da büsbütün çıkmak zorunda mı?

Aslında artık bu türlü olmak zorunda değil. Zira şimdi Türkiye’de bunun örneklerini pek görmüyor olsak da küresel borsalarda artık kripto şirketi olarak kabul edilen bir sürü şirketin pay senedi süreç görüyor. Bizim 100’lerce borsadan 100 bine yakın şirketi tek tek inceleyerek elde ettiğimiz datalara nazaran blokchain teknolojileriyle yahut direkt kripto paralara ilgili faaliyette bulunan ve bu faaliyetlerinden gelir elde edebilen 70’e yakın pay senedi bulunuyor. Bu pay senetlerine, ileride öbür bir haber konusu olarak inceleyeceğimiz çeşitli uygulamalar üzerinden yatırım yapma imkanı da var.

Peki bu şirketler hangileri? Bitcoin’in yahut altcoinlerin fiyat yükselişleri bu pay senetlerinin performansını nasıl etkiliyor? Evvel piyasa kıymeti en yüksek olan blokchain ve kripto dostu şirketler ile başlayalım…

NVIDIA CORPORATION (NVDA) – Piyasa Kıymeti: 783 milyar dolar

Önce malum soruyla başlayalım.

Nvidia neden kripto dostu?

Yüksek özellikli grafik sürece üniteleri, kripto para madenciliği operasyonları için tercih edilen donanımlar ortasında aslında dorukta yer alan bir şirket. Yani hususa kripto para tarafından bakarsanız kesim Nvidia’yla göbekten bağlı. Lakin bahsin bir de Nvidia tarafına dönersek şirket değişik bir formda kripto para ile ağır halde ilişkilendirilmekten rahatsız ve her fırsatta bu dalla bir organik bağının olduğunu inkar ediyor. Bakarsanız toplam satışları içerisinde Nvidia ekran kartlarının satışının astronomik bir hisse aldığını söylemek pek de gerçek değil. Ancak şunu da biliyoruz ki bilhassa pandemi devrinde yarı iletken üretim ve tedarik problemleri nedeniyle üretim kapasitelerinin düşmesi sonrasında ekran kartlarının ikinci el piyasasında inanılmaz fiyatlarla kapış kapış gitmesi üzerine bu alandaki üretim kapasitesini artıracak kararlar almaktan da geri durmuyor. Yani tahminen Nvidia inkar etmekte ısrar ediyor ancak hem kripto paranın Nvidia’ya olan bağı hem de Nvidia’nın satışları içerisindeki kripto ve blockchain irtibatlı donanımların hissesi yükseliyor.

Şimdi bir de yapay zeka teknolojilerindeki yükseliş, metaverse’te yeni evrelere geçiş ve yapay zekanın da aslında giderek blockchain ve kripto ile kol kola ilerlemesi Nvidia’nın artık kaçamayacağı bir noktaya gerçek ilerlemesine neden oluyor.

Ve işin sonunda da aslında Nvidia’nın NASDAQ’ta süreç gören pay senetleri içinde bulunduğu teknoloji dalından hem kripto paralardaki boğa periyotlarında hem de son devirde AI teşebbüslerinin yükselişiyle çoktan ayrışmış durumda.

NVIDIA vs BTC

Hatta NVIDIA payları ile Bitcoin fiyatı ortasındaki korelasyon vakit zaman ekonometrik modellemeler yoluyla istatistiki çalışmalara da husus olmuş durumda. Bu çalışmalardan birine nazaran son 3 ayda Bitcoin fiyatı ile NVIDIA payları ortasında yüzde 69 birebir istikametli korelasyon var. Bu korelasyonun boyutu ise 1.28 düzeyinde. Yani Bitcoin’deki 1 ünitelik yükselişe NVIDIA payları 1.28 ünite yükselişle eşlik ediyor. Diğer bir sözle NVIDIA Bitcoin’deki yükselişten yüzde 28 daha fazla kazandırıyor.

Hatta bunun yakın günlerden bir delili da var. Nvidia payları birinci çeyrekte Bitcoin’i getiri bakımından geride bırakabilen tek S&P 500 payı oldu.

TESLA INC (TSLA) – Piyasa pahası: 560 milyar dolar

Tesla deyince Elon Musk, Elon Musk deyince kripto para, Bitcoin (BTC) hatta Dogecoin (DOGE), geliyor kaçınılmaz olarak akla. Bunu yalnızca Musk’ın twitterdaki chillemeleri için söylemiyoruz. Bu adam nitekim kripto paraya inandığını gösteren ataklar yapıyor. Ve bunu yalnızca söylemiyor da Tesla’nın bağımsız kontrol raporlarıyla da kanıtlıyor. Tesla, dünyanın en dikkat çeken Bitcoin yatırımcısı şirketlerinden biri. Bildiğiniz, finansal yatırımları ortasında Bitcoin bulunduruyor. Üstelik kimi klâsik şirketler, ya da eski iktisadın en ünlü temsilcileri kripto paraları hala bir dolandırıcılık olarak tanımlarken.

Tesla’nın portföyünde bulunan Bitcoin ölçüsü piyasadaki duruma nazaran vakit zaman değişiyor. Lakin en makûs ayı piyasasında bile şirket hala çok ucuz düzeylerden topladığı Bitcoin’leri tutmaya devam ediyor. Son bilançosuna bakalım. Tesla ne kadar Bitcoin tutuyor ve bunun piyasa kıymeti ne?

2022’nin başlarında şirket aslında Bitcoin’e 1.5 milyar dolarlık bir yatırım yapmıştı. O dönemki iddialara nazaran elinde 43 bin 200 Bitcoin vardı. Tam olarak hangi tarihte bunu yaptığı bilinmese de Tesla bilançolarında bu Bitcoin’lerin dolar karşılığı net bir halde göründü.

2022’nin ikinci çeyreğinde Tesla elindeki Bitcoin’lerin yüzde 75’ini satarak bir fiat para ünitesine çevirdi. Evet, satmak için pek de düzgün bir vakti tercih etmemiş denebilir lakin bu Bitcoin’leri de ikinci çeyreğin hangi ayında sattığı konusunda bir fikrimiz yok. Şayet başında sattıysa 48 bin dolara da satmış olma mümkünlüğü var. Sonunda sattıysa 18 bin dolardan satmış olma mümkünlüğü da var. Ancak birtakım raporlar ve tahliller gösteriyor ki Tesla onca fiyat düşüşüne karşın yalnızca 34 milyon dolarlık bir kayıpla BTC’lerini elden çıkarmış. Hala elinde 9720 adet Bitcoin olduğu kestirim ediliyor. Ki bu BTC’lerin piyasa pahası bugün itibariyle (26 bin 785 dolarlık BTC fiyatıyla) 260 milyon dolar civarına denk geliyor. Son kripto yükselişinde Tesla’nın tekrar Bitcoin artırmaya başlayıp başlamadığını bilmiyoruz. Bunu bir hafta sonra tamamlanacak olan ikinci çeyrek finansal raporlama periyoduna ait bilançoların yaklaşık olarak ağustos aylarında açıklanmasıyla öğreneceğiz. Ama şurası kesin: Şayet bir kripto boğası gelir de Bitcoin için örneğin en muhafazakar 100 bin dolarlık fiyat kestirimleri gerçekleşirse Tesla’nın 9720 adet BTC’sinin piyasa pahası nerdeyse 1 milyar dolara yaklaşacak.

Bunun da ötesinde Tesla’yı kripto para ile ödeme kabul edebileceği tarafındaki açıklamaları nedeniyle aslında benimseme açısından da kripto dostu şirketlerden biri yapıyor. Ve elbette hepsinin de ötesinde sahibi Musk’ın her fırsatı kripto paraları chillemek için değerlendirmesi de eforu.

TSLA vs BTC

Şimdi gelelim Bitcoin ile Tesla (TSLA) paylarının performansına. Aslında aşağıda göreceğiniz grafik birtakım periyotlar hariç Tesla ve Bitcoin fiyatları ortasında inanılmaz bir korelasyonu net bir formda gösteriyor. Fakau bu grafikte asıl çarpıcı olan nokta, TSLA payının Bitcoin boğasının olduğu periyotlarda iki varlığın fiyatı ortasındaki korelasyonun neredeyse birebir hale geliyor olması.

ADVANCED MICRO DEVICES (AMD) – Piyasa bedeli: 174 milyar dolar

NVIDIA’nın tersine AMD kripto para piyasasını direkt hedefleyen ve bunu da her fırsatta lisana getiren bir donanım üreticisi. Kripto para madencilerinin muhtaçlığı olan GPU ve CPU’ların üreticisi olan AMD, ürettiği mikroişlemciler sayesinde aslında blok zinciri üzerindeki süreçlerin süratli bir biçimde gerçekleştirmesine imkan veren donanımları sağlıyor. Bu da onu kripto para piyasalarıyla direkt entegre şirketlerden biri haline getiriyor.

Elbette AMD’nin gelirleri içerisinde kripto madencilerinin talebinden sağladığı gelirin aslında çok önemli de bir rakibi var. Oyunculardan elde ettiği gelir. Kripto madencilerinin şimdilik bu gelirin yerini alması neredeyse imkansız üzere. Bunun en büyük sebebi de elbette kripto kışı sırasında yaşanan talep düşüşüne karşılık oyun pazarından gelen ağır talebin asla düşmüyor olması. O cephe giderek büyüyor. Lakin bu değerlendirmeyi tahminen de önümüzdeki birkaç yıl içerisinde gerçekleşmesi beklenen ve halving ile desteklenecek olan kripto baharı sırasında tekrar konuşmak gerek. Zira artacak olan talebin, süreçlerin yaratacağı yeni talebin ne boyuta geleceğini o vakit bir daha göreceğiz.

AMD vs BTC

AMD payları ile BTC korelasyonuna gelirsek. AMD de öteki birçok yarı iletken üreticisi üzere Bitcoin’den daha çok altcoin madencilerini hedefleyen bir şirket. Bu da Bitcoin fiyatıyla AMD paylarının fiyatı ortasında bariz görünen korelasyonda gecikmeli yansımayı da net bir biçimde açıklıyor. Yani evvel Bitcoin yükselirken akabinde altcoin döneminin gelmesi AMD paylarını daha süratli etkiliyor üzere görünüyor.

PAYPAL HOLDINGS (PYPL) – Piyasa bedeli: 68 milyar dolar

Aslında PayPal ile kripto paralar ortasındaki duygusal bağlantı birinci defa 2014 yılında başlıyor. Bu tarihte birinci kere Bitcoin kabul etmeye başlayan PayPal sonra uzunca bir müddet bekle-gör siyaseti güttü. Ekim 2020 yılında ise yeni bir atılım başladı. Bu tarihten beri kripto ticaretine imkan veren dünyanın yaygın elektronik ödeme kuruluşlarından biri olan PayPal, uzunca bir müddet de bu ilgiyi yalnızca ticarete aracılık etmekle sonlu tuttu. Ta ki 2022 yılının Haziran ayına kadar. Bu tarihe kadar kripto para yatırımcılarının kripto platformlarından harici cüzdanlarına para çekmelerine müsaade vermeye PayPal, bu yolu da geçen yılın ortasında açmasının akabinde tam bir kripto dostu şirket haline dönüştü. Ve SEC kuralları gereği artık müşteri varlıklarının ne kadarının kripto varlıklarda tutulduğunu bağımsız kontrol raporlarıyla da göstermeye başlayınca aslında PayPal’ın bu açıdan ne kadar yaygın kullanılan bir platform olduğu da kanıtlanmış oldu. Son açıklanan bilgilere nazaran PayPal yaklaşık 609 milyon dolar bedelinde müşteri kripto parası barındırıyor. Ancak bu yalnızca o anki bilanço fotoğrafı çekildiği andaki manzara. Zira PayPal’ın işlevi müşterilerinin kripto varlıklarını barındırmak değil. Daha çok bu süreçlere aracılık etmek, platformlar ortasında akışına kolaylık sağlamak ve elde tutulan kripto paralarla fiat para ünitesi cüzdanları ortasındaki transfer alakasını kurabilmek. Yani biz PayPal’ın bilançosuna baktığımızda büyük olasılıkla o an için PayPal üzerinden geçerken yakalanmış olan varlıkları görüyoruz daha çok. Elbette dijital bir cüzdan özelliği de sunuyor olması nedeniyle PayPal’da da tutulan bir kısım varlık olduğu biliniyor ama kripto varlıkların birçok ya borsalardaki sıcak cüzdanlarda yahut kripto yatırımcıların soğuk cüzdanlarında duruyor. Bu cüzdanlar ortasında hareket eden kripto paranın ne kadarının PayPal üzerinden hareket ettiğini bilmek ise mümkün değil. En azından eldeki datalar PayPal’ın önemli bir kripto iş ortağı olduğuna inanmak için yeteri kadar delil sunuyor.

BITCOIN vs PAYPAL

Peki PayPal payları ile Bitcoin ortasındaki korelasyon da başka kripto dostu şirketlerin paylarında olduğu üzere mi?

Aslında bu yıla kadar gecikmeli bir tesirle direkt bir korelasyon bariz bir biçimde görülüyor. Lakin bilhassa Bitcoin’in üst dönüşlerine PayPal paylarının daha geç tepki verdiği, tepkinin başlamasının akabinde ise bu reaksiyonun Bitcoin’in yükselişinden çok daha sert olduğu da gözden kaçmıyor.

Bu yıl başlayan BTC’nin tabandan dönüş hareketinde de PayPal paylarının tekrar misal bir durumda olduğunun altını çizmek gerekiyor.

CME GROUP (CME) – Piyasa Kıymeti: 65 milyar dolar

CME Group ile Bitcoin yahut kripto paraların (Ethereum gibi) ilgisini o denli uzun uzadıya anlatmaya çok da gerek yok. Zira aslında CME Group direkt bu pazarın oyuncularından biri. Bilhassa kripto para future kontratları ile piyasadaki çok kıymetli bir hacmi kaplıyor.

CME birebir vakitte çok kıymetli de bir veri sağlayıcısı. Sağladığı bilgiler kripto para ekosistemi içerisinde değerli de bir rol oynuyor.

BITCOIN vs CME

İlginçtir, olağanda öteki şirketlere nazaran çok daha fazla kripto paralarla direkt bağı olmasına karşın 2018-2020 ortasında BTC ile CME payları ortasında korelasyonun koptuğu dikkat çekiyor. Üstelik bu devir Bitcoin’in tarihi tepe yaptığı periyoda denk geliyor. Ancak 2020’nin sonu ve 2021’in başıyla birlikte Bitcoin fiyatı ile CME payları tekrar birebire yakın bir korelasyona girmeye başlamış durumda. Hele ki Bitcoin’in bu yılki toparlanmasıyla birlikte CEM paylarıyla korelasyonu da neredeyse ikiz kardeşi üzere benzerlik göstermeye başlamış durumda.

Bu paylardan sonra aslında bütün bahsi geçecek paylar direkt kripto piyasasının bilfiil aktörleri olduğu için tek tek incelemeye gerek kalmıyor. Bundan sonrasını ise sayılar ve Bitcoin fiyatı ile şirketlerin payları ortasındaki performans değerlendirmesini gösteren tablomuz anlatıyor.

Tablodan da görebileceğiniz üzere bir kripto para haber kuruluşunun payları (her ne kadar çok fazla derinliği bulunmayan bir tahtaya sahip olsa da) Bitcoin’in yüzde 72 getiri sağladığı 6 aylık devirde Bitcoin’e nazaran misli misli fazla kıymet kazanmış ve yatırımcısı için 9X yapmış durumda. Daha sonra Cipher Mining yani bir madencilik şirketinin payları geliyor. Onu da Riot Platforms payları takip ediyor.
Yazıda da dikkat çektiğimiz üzere Nvidia S&P 500 endeksine dahil olup da Bitcoin’den fazla paha kazanan tek kripto ve blockchain irtibatlı pay senedi. PayPal’ın ise bu periyotta Bitcoin kıymet kazanırken bir kıymet kaybı yaşadığı görülüyor. Lakin PayPal’da kripto paralardaki toparlanmalara gecikmeli tepki verme durumu pek de yeni bir durum değil. Tesla, CME Group üzere pay senetlerinin ise epeyce zayıf bir performansla şimdi Bitcoin getirisinin çok çok gerisinde kaldığı gözden kaçmıyor.

BITCOIN YAHUT BLOCKCHAIN İLE KONTAKLI PAY SENETLERİ VE PERFORMANSLARI